Ewa Rubinstein – nieprzypadkowe spotkanie

Ewa Rubinstein jest mistrzynią zapisu sfery, gdzie odcisk bytności człowieka jest ledwo widoczny. To delikatne, nie narzucające się ślady, a jednocześnie czytelne dla wrażliwego odbiorcy; miejsca niemal jeszcze niewystygłe na zmiętej pościeli, uchylone drzwi, zasuszone kwiaty, wydęta przeciągiem firanka czy drabina pozostawiona w sadzie. To specyficzne, wyróżnialne widzenie detalu, naznaczenie go samotnością, przerwą w podróży zwanej życiem. Pokazanie służebności przedmiotów, jest w sumie nie tyle opowieścią o nich samych, ile elegią o człowieku, w tym również o nas samych. Wiemy przecież, że każda fotografia jest opowiadaniem o sobie, o swoim stanie ducha i emocjach. Dla mnie, i wierzę w to głęboko, że także dla wielu innych, również uzmysłowieniem wagi samopoznania, i zrozumienia, że dzięki fotografii można dotrzeć do pokładów swojej świadomości. I tak dzieje się, gdy patrzymy wystarczająco uważnie i głęboko na fotografie Ewy Rubinstein. Sama opowiadając o swojej fotografii mówiła: iż każde zdjęcie stanowi zastraszająco wierny autoportret autora, wyrażający – celowo lub mimowolnie – postawy życiowe, sposób widzenia samego siebie, innych ludzi oraz świata wynikający z głęboko w nim tkwiących, często podświadomych lub nieświadomych ,,wyobrażeń". Odtąd przedmiot, to znaczy odbity obraz fotograficzny, nabrał dla mnie wartości symbolicznego zapisu tego, co tkwi w głębi mej świadomości. (…). Te niezwykłe ,,spotkania" z własnym głębokim ,,ja", które mogą sprawiać wrażenie zaabsorbowania i przejęcia się sobą, mają dla mnie istotne znaczenie. Opierając się na osobistym doświadczeniu jestem głęboko przekonana (…) iż ,,poznanie", aby nie powiedzieć ,,zrozumienie", drugiego człowieka jest możliwe jedynie i wyłącznie przez gruntowne poznanie samego siebie, poznajemy bowiem drugą osobę tylko przez rozpoznanie, gdyż odczuwamy i dostrzegamy jedynie to, co w pewnym sensie już znamy – nawet jeśli coś nas zaskakuje, zdumiewa lub raduje.

Autorka wierzy, że fotografia to coś więcej niż obrazy, że pokazuje więcej, niż jest na niej zapisane. W jednym z wywiadów mówiła, że wierzy głęboko, że fotografia to cały ciąg „snów na jawie” których właściwe rozszyfrowaniem może zająć nieraz wiele lat.

Swoim fotografiom nie nadaje tytułów, sygnuje je datą, miejscem lub innymi niezbędnymi informacjami. Lubi, gdy każdy odbiorca indywidualnie interpretuje jej prace, nie sugerując się tytułami. Jej zdjęcia, poza portretami, to w większości wnętrza, ale i przedmioty związane z obecnością człowieka. Czujemy na nich istnienie osoby, która opuściła to miejsce lub zostawiła jakiś przedmiot, nasze myśli mogą błądzić tworząc historie ożywiające te puste, martwe bez człowieka przestrzenie. Każda jej fotografia opowiada historię, wywołuje emocje i zaprasza do głębokiej kontemplacji. Jej wyjątkowy styl ustanowił nowy kanon dla fotografów na całym świecie. Jeden z największych fotografów współczesnych, Andre Kertesz napisał w przedmowie do teki prac Ewy Rubinstein, wydanej w 1981 roku: Literatura, malarstwo, sztuka - usiłują wyrazić owe szczególne momenty życia, i oto fotografia okazuje się stanowić najbardziej bezpośredni środek tego rodzaju świadectwa. W zestawie dzieł Evy Rubinstein można wyczuć, jak potrafiła przetłumaczyć zwyczajne drobiazgi własnego życia na oszałamiające i głębokie w wyrazie fotografie.

Marek Szyryk

Ewa Rubinstein – artystka, fotografka. Urodziła się w 1933 roku w Buenos Aires w Argentynie podczas długiego tournée ojca pianisty Artura Rubinsteina. Mieszka w Nowym Jorku, do wybuchu II wojny światowej mieszkała z rodzicami w Paryżu. W młodości tancerka i aktorka.

Związana z muzyką od najmłodszych lat. Wspomina, że gdy ojciec ćwiczył w domu, jako dziecko przesiadywała wtedy pod fortepianem. Kształciła się jednak w innym kierunku, wybrała balet – taniec i aktorstwo, brała lekcje m.in. u słynnej Matyldy Krzesińskiej. Po latach zmieniła dziedzinę artystyczną na fotografię.

Przed wojną, rodzice z dwojgiem starszych dzieci, Ewą i Pawłem (urodzonym w Warszawie w 1935) mieszkali na stałe w Paryżu, wyjechali tuż po wybuchu wojny (w X 1939) do Stanów Zjednoczonych, mieszkali m.in. w Beverly Hills. Matka miała mnóstwo znajomych i przyjaciół także wśród aktorów (m.in. Charlie Chaplin; Grace Kelly – aktorka, księżna Monaco; Lauren Bacall), których podejmowali polskimi kolacjami. Rodzice przyjaźnili się także ze słynnymi producentami, reżyserami, scenarzystami. Po wojnie urodziło się jeszcze dwoje dzieci Rubinsteinom: Alina i John; dziś wszyscy mieszkają w Stanach Zjednoczonych, John jest aktorem, kompozytorem, dyrygentem; mieszka w Los Angeles.

Artystka zajęła się profesjonalnie fotografią od 1967 roku, pracowała jakiś czas dla magazynu „Vogue”. Miała ponad 100 indywidualnych wystaw fotograficznych na całym świecie, wydała kilka albumów w tym trzy w Polsce. Pobierała nauki fotografii u światowej sławy artystów: Seana Kernana, Lisette Model, Jima Hughsena, Kena Heymana i Diane Arbus. 

Do Polski wróciła ponownie po wojnie poprzez ojca i matkę, którzy po śmierci Stalina mogli znów przyjeżdżać do ojczyzny – on dawał koncerty, w 1960 roku był honorowym przewodniczącym Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. 

Wiosną 1984 roku pani Nela Rubinstein z Ewą gościły w Łodzi na nadaniu imienia Artura Rubinsteina Państwowej Filharmonii w Łodzi. Następnie jesienią 1984 roku przyjechała ponownie, wykonała wtedy serię zdjęć miasta i tak, co kilka lat gości w mieście urodzin ojca. Prowadziła zajęcia z fotografii ze studentami, m.in. w Szkole Filmowej w Łodzi w latach 80. XX w.  Od 2008 regularnie bywa tu na Rubinstein Piano Festivalach. Z matką i rodzeństwem przekazali dla Łodzi mnóstwo pamiątek po Arturze Rubinsteinie, które prezentowane są w Muzeum Miasta Łodzi.

Swoim fotografiom nie nadaje tytułów, sygnuje je datą, miejscem lub innymi niezbędnymi informacjami. Lubi, gdy każdy odbiorca indywidualnie interpretuje jej prace, nie sugerując się tytułami. Jej zdjęcia, poza portretami, to w większości miejsca, ale i przedmioty związane z obecnością człowieka. Czujemy na nich istnienie osoby, która opuściła to miejsce, zostawiła przedmiot, możemy domyślać się, czemu odeszła, na jak długo, czy wróci? Autorka zajmowała się także fotografią użytkową, dokumentacyjną i portretową.

Prezentem pani Ewy Rubinstein dla Łodzi było wykonanie kilkuset zdjęć miasta podczas wymienionych częstych jej pobytów w latach 80. XX w. i zgoda na wydanie 150 z nich w albumie „Łódź – chwilowe spotkania” (wyd. I, Papier-service Wojciech Grochowalski, Łódź 1998, wyd. II Łódź 2007). Łodzianie nagrodzili artystkę m.in. członkostwem honorowym Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego oraz kilkoma wystawami zorganizowanymi w mieście. Otrzymała też srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w 2008 roku w dziedzinie sztuki wizualne/plastyczne.

Pani Ewa jest wielką melomanką, miłośniczką zwłaszcza muzyki Bacha, Brahmsa i Mahlera, z polskich kompozytorów lubi najbardziej Chopina i Szymanowskiego – ten drugi był przyjacielem jej ojca. Jest matką trojga dzieci i szczęśliwą babcią; posługuje się znakomicie językiem polskim w mowie i piśmie.

Oprac. W. Grochowalski

Eve Rubinstein - a non-accidental encounter

Ewa Rubinstein is a master of recording through photography the sphere of human presence where its imprint is barely visible. These are delicate, unobtrusive traces, and at the same time, readable to a sensitive recipient; places that have not yet cooled down on the crumpled sheets, a door ajar, dried flowers, a curtain blown out by the draft, or a ladder left in the orchard. It is a specific, distinctive way of seeing detail, marking it with loneliness, a break in the journey called life. Showing the servitude of objects is not so much a story about them, but an elegy about man, including ourselves. We know that each photograph is a story about yourself, your state of mind and emotions. For me, and I deeply believe that also for many others, it is also a realization of the importance of self-knowledge and understanding and that thanks to photography you can access layers of your consciousness. And this is what happens when we look carefully and deeply enough at Ewa Rubinstein's photographs. Talking about her photography, she said that each photo is an alarmingly faithful self-portrait of the author, expressing - intentionally or unintentionally - attitudes to life, how we see ourselves and other people and the world resulting from deeply embedded, often subconscious or unconscious, "imaginations". From then on, the object, i.e. the reflected photographic image, acquired for me the value of a symbolic record of what lies deep in my consciousness (…). These unusual "encounters" with one's own deep "I", which may give the impression of self-absorption and self-concern, are of great importance to me. Based on personal experience, I am deeply convinced (...) that "knowing", not to say "understanding", another person is possible only and exclusively through thorough knowledge of oneself, because we get to know another person only through recognition, because we feel and perceive only what we already know in some sense - even if something surprises us, astonishes us or makes us happy.

The author believes that photography is more than just images; that it shows more than what we see. In one of her interviews, she said that she deeply believes that photography is a series of "daydreams" and it can sometimes take many years to properly decipher them.

She does not give titles to her photographs, she signs them with the date, place or other necessary information. She likes it when each recipient interprets her works individually, without relying on titles. Her photos, with the exception of the portraits, are mostly interiors, but also objects related to human presence. We feel the presence of a person who has left this place or left an object; our thoughts can wander, creating stories that bring life to these empty, lifeless spaces without people. Each of her photographs tells a story, evokes emotions and invites deep contemplation. Her unique style has established a new canon for photographers around the world. One of the greatest contemporary photographers, Andre Kertesz, wrote in the introduction to the portfolio of works by Ewa Rubinstein, published in 1981: Literature, painting, and art try to express these special moments of life, and photography turns out to be the most direct means of this type of testimony. In Eva Rubinstein's body of work, you can feel how she was able to translate the ordinary details of her own life into stunning and expressive photographs.

Marek Szyryk

The artist and photographer Ewa Rubinstein was born in 1933 in Buenos Aires, Argentina, while her father, pianist Arthur Rubinstein was on one of his long tours. Now, she lives in New York. She lived in Paris with her parents until the outbreak of World War II. In her youth, she was a dancer and actress.            

Associated with music from an early age, she recalls that in her childhood, when her father was practising at home, she used to sit under the piano. However, she was educated in a different field from her famous father.  She chose ballet, dancing and acting, and was taught by the famous Matylda Krzesińska among others. After a few years, she changed her artistic field to photography.            

Before the war, her parents and their two older children, Ewa and Paweł (born in Warsaw in 1935), lived permanently in Paris but left for the United States shortly after the outbreak of the war in October 1939. In the States, they lived in Beverly Hills among other places.  Her mother had a lot of friends and acquaintances among actors including Charlie Chaplin, Grace Kelly, the actress who later became the Duchess of Monaco, and Lauren Bacall, whom they entertained with Polish dinners. The parents were also friends with famous producers, directors and screenwriters. After the war, two more children, Alina and John, were born to the Rubinsteins, and today they all live in the United States. John is an actor, composer, and conductor and lives in Los Angeles.            

The artist has been professionally involved in photography since 1967 and worked for Vogue magazine for some time. She has had over 100 individual photography exhibitions around the world and has released several albums, including three in Poland. She studied photography with world-famous artists: Sean Kernan, Lisette Model, Jim Hughsen, Ken Heyman and Diane Arbus.  

She returned to Poland after the war through her father and mother who were able to come to their homeland again after Stalin's death. He gave concerts in Poland, and in 1960, he was the honorary chairman of the Fryderyk Chopin International Piano Competition in Warsaw.  

In the spring of 1984, Mrs Nela Rubinstein and Ewa visited Łódź for the naming ceremony at the State Philharmonic Hall in Łódź when it was named after Arthur Rubinstein. Then, in the fall of 1984, Ewa came again and took a series of photos of the city. Since then, she has visited her father's birth city every few years. In the 1980s, she conducted photography classes with students, including those at the Lodz Film School. Since 2008, she has been a regular participant at the Rubinstein Piano Festivals. Together with her mother and siblings, she has donated a lot of Arthur Rubinstein memorabilia to Łódź. These are on display at the Museum of the City of Łódź.       

She does not give titles to her photographs, she signs them with the date, place or other necessary information. She likes it when each recipient interprets her works individually, without relying on titles. Her photos, apart from portraits, are mostly places but also objects related to human presence. We feel the presence of a person in them; someone who left the place, leaving an object behind, and we can ponder why they left, for how long, and whether they will come back. The author also dealt with functional, documentary and portrait photography.              

Ms. Ewa Rubinstein's gift to Łódź was taking several hundred photos of the city during her frequent stays in the 1980s and agreeing to publish 150 of them in the album "Łódź - momentary meetings" (1st ed., Papier-service Wojciech Grochowalski, Łódź 1998, 2nd edition Łódź 2007). The people of Łódź awarded the artist, among others honorary membership of the Łódź Photographic Society and several exhibitions organized in the city. In 2008, she also received the silver medal "Gloria Artis for Merit to Culture" in the field of visual arts.  

Ewa Rubinstein is a great music lover, especially of the music of Bach, Brahms and Mahler. Among Polish composers, she likes Chopin and Szymanowski the most - the latter was a friend of her father's. She is the mother of three children and a happy grandmother and has an excellent command of the Polish language, both in speech and in writing.    

Text by W. Grochowalski